[The Revolutionists] Σχολιασμός πάνω στην περίπτωση της εταιρείας "Mainstream"

Η εταιρεία «Mainstream» είναι μία πολυεθνική με έδρα τη Θεσσαλονίκη η οποία πρωτοστατεί στην παραγωγή ηλεκτρονικών υπολογιστών κι απασχολεί πολυάριθμο προσωπικό. Έχει φαινομενικά ως αξία την ίση μεταχείριση των υπαλλήλων και των μετόχων της λαμβάνοντας υπόψη όλες τις γνώμες. Το μότο της είναι ότι η σωστή συμπεριφορά οδηγεί στην πρόοδο.

Σχολιασμός των προσώπων

Η ομάδα Α (πρόεδρος, αντιπρόεδρος, διευθ. σύμβουλος) έχει οδηγήσει σε οικονομική ανάπτυξη την εταιρεία τα τελευταία δέκα χρόνια και χαίρει της εμπιστοσύνης όλων στην εταιρεία, ιδίως διότι έχει μία θετική εικόνα που δημιουργήθηκε λόγω του έργου της.

H ομάδα Α έχει μία τάση λειτουργίας ανακόλουθη με το μότο της εταιρείας και των αξιών που πρεσβεύει. Ο βασικότερος λόγος είναι η ίδια η ομάδα Α έχει εργαστεί αποτελεσματικά μέσα στα χρόνια κι έχει καταφέρει και να οδηγήσει την εταιρεία εκτός πιθανής εσωτερικής οικονομικής κρίσης, αλλά, σύμφωνα με τους ίδιους, οι μισθοί τους δεν ακολουθούν μία ανάλογη αύξηση που θα τους επιβραβεύσει. 

Το πρόσωπο Δ είναι μέσης ηλικίας με αρκετά χρόνια προϋπηρεσίας στην εταιρεία. Είναι οικογενειάρχης και έχει άριστες σχέσεις με την ομάδα Α, εντός κι εκτός εταιρείας. Ακολουθεί στο μέγιστο βαθμό τον κώδικα δεοντολογίας της εταιρείας και γενικά της ηθικής εργασίας. Στην εικοσαετή του υπηρεσία στην εταιρεία έχει περάσει από όλες τις θέσεις και έχει αφήσει καλές εντυπώσεις.

Ως ηθικός εργαζόμενος, στην πρόταση της ομάδας Α να δεχτεί παράνομο χρηματισμό, απαντάει αρνητικά και δεν δέχεται. 

Το πρόσωπο Ε είναι εργαζόμενη που ακολουθεί ως προσωπικό μότο το "ο σκοπός αγιάζει τα μέσα". Βρίσκεται εξίσου υψηλά στην ιεραρχία με τον Δ και διαθέτει ανταγωνιστικό χαρακτήρα, εν αντιθέσει με τον Δ. Έχει απόλυτη αφοσίωση στην εταιρεία και στην επίτευξη των οικονομικών στόχων της, παρότι ορισμένες φορές προσπαθεί να "καλοπιάσει" την ομάδα Α.  

Τι θα κάναμε στη θέση των Α, Δ και Ε

Οι επιλογές μας θα ακολουθούσαν μια διαφορετική οδό από αυτή που επιλέχθηκε, ιδίως όσον αφορά την ομάδα Α και το άτομο Ε. 

Η ομάδα Α είναι μεν επιτυχημένη, αλλά ακολουθεί μία παράνομη οδό που θα μπορούσε να αμαυρώσει την εικόνα τόσο τη δική της όσο και της εταιρείας, που δεν προέβλεψε την κίνησή τους να λαμβάνουν μόνοι τους παραπάνω «bonus» για την εργασία τους.

Το πρέπον θα ήταν, εφόσον διαθέτουν όλα τα χαρακτηριστικά μίας επιτυχημένης ομάδας, να ζητήσουν ένα νόμιμο bonus ή/και αύξηση μισθού ώστε να επιβραβευτεί η προσπάθειά τους. Δεν γνωρίζουμε βέβαια εάν κάτι τέτοιο το προσπάθησαν και δεν πέτυχε. Η επιλογή τους να ζητήσουν από τον Δ –χωρίς να διστάσουν- να χρηματιστεί, δείχνει είτε μία έξυπνη κίνηση (εάν επιλέξει να χρηματιστεί, είναι πλέον «μέλος της ομάδας» και θα ακολουθεί αυτά που πράττουμε) είτε μία βεβιασμένη κίνηση (θα μπορούσε ο Δ να μη δεχθεί την θέση και να ανέβει σε αυτή, αυτό το ικανό στέλεχος).

Ο Δ ακολουθεί μία πολιτική που συνάδει με την ηθική του. Ως οικογενειάρχης διαθέτει μία ηθική η οποία θα μπορούσε όμως να ακολουθήσει δυο διαφορετικά άκρα. Είτε θα έκανε ό,τι μπορούσε ώστε να διαθέσει περισσότερα στα παιδιά του είτε θα κρατούσε μία συντηρητική και ηθική στάση ώστε να μην διακινδυνεύσει το μέλλον αυτού και της οικογένειάς του.

Εμείς θα ακολουθούσαμε την στάση του, εφόσον είναι καλύτερο να ακολουθηθεί η νόμιμη και ηθική οδός ώστε να υπάρχουν καλύτερα μακροπρόθεσμα οφέλη, παρά μία τυχόν βραχυπρόθεσμη και με ρίσκο κίνηση. 

Ως Δ έχουμε παραπάνω ευθύνες και περισσότερο ριψοκίνδυνη (risk-taking) θέση έτσι κι αλλιώς, αλλά η οικογενειακή μας θέση (social status) μπορεί να αλλοιωθεί αφού τόσο η μετάβαση σε υψηλότερη θέση (1) όσο και ο παράνομος χρηματισμός, αυξάνουν τόσο το risk-taking και μπορεί να αλλοιώσουν το αντίστοιχο social status.

Η Ε, στην παρούσα περίπτωση, αποτελεί την εναλλακτική λύση για την θέση. Τα θετικά της είναι ότι θα ήταν πολύ πιθανό να ακολουθούσε τις «επιλογές» της ομάδας Α. Αλλά η εμπειρία της είναι πολύ λιγότερη και αποτελεί ρίσκο σαν επιλογή, αφού θα μπορούσε να μην έχει ικανοποιητικά οικονομικά αποτελέσματα.  

Στην θέση της Ε θα περιμέναμε την ευκαιρία να είναι διαθέσιμη η θέση και θα θέταμε τον εαυτό μας ως την καλύτερη επιλογή γι’ αυτή.

Ποια στάση πρέπει να κρατήσει ο Δ για το συμφέρον

Α)Το προσωπικό του

Για το προσωπικό του συμφέρον έχουμε μόνο μία επιλογή, μιας και έχουμε σαν δεδομένο ότι είναι μόνο ηθικός άνθρωπος, κι ότι η οικογενειακή του κατάσταση είναι σταθερή. Επίσης, έχουμε σαν δεδομένο ότι θα κρατήσει την πρότερή του θέση εάν αρνείται την νέα.

Η επιλογή/στάση αυτή είναι να παραμείνει αρνητικός και να κρατήσει την παλαιά του θέση. Ο κίνδυνος να εκτεθεί σε ρίσκο είναι σαφώς μικρότερος καθώς και το να αμαυρωθεί τόσο σε προσωπικό επίπεδο η ηθική του υπόσταση αλλά και σε ευρύτερο, σε περίπτωση που μαθευτεί ότι χρηματίστηκε. 

Β)Για την εταιρεία

Εδώ έχουμε δύο διαφορετικές εκδοχές. Η μία είναι ότι για το ευρύτερο καλό της εταιρείας είναι σαφώς προτιμότερο να δεχτεί την νέα θέση, διότι θα ήταν ικανός και αποτελεσματικός. Οπότε τα οικονομικά αποτελέσματα είναι πιθανό, στο μέλλον, να είναι καλύτερα και να δει περαιτέρω οικονομική άνθιση η εταιρεία. Εδώ, προφανώς, μιλάμε για την περίπτωση που δεχτεί την θέση. Υποθέτουμε προφανώς ότι το να αναλάβει την θέση έχει σαν προαπαιτούμενο τον «παράνομο» χρηματισμό, αλλιώς δεν θα τον αφήσουν να παραμείνει στη νέα θέση. Ταυτόχρονα, υποθέτουμε ότι ο Δ παραμένει ως καλύτερη επιλογή από την Ε, σύμφωνα με τα κριτήρια της ομάδας Α.

Η άλλη είναι να δεχτεί την θέση, να χρηματιστεί και αργότερα να μαθευτεί το γεγονός αυτό. Τότε μιλάμε για μακροπρόθεσμη ζημιά στην εταιρεία και τελικά, παρά το τι θα έχει κάνει ο Δ εως τότε, μιλάμε και για προσωπική ζημιά. Αυτό το πιθανό γεγονός ανήκει στην σφαίρα του επαυξημένου risk-taking εφόσον θέσει εαυτόν στην νέα θέση.

Τα συμφέροντα προφανώς της εταιρείας συμπίπτουν με τα προσωπικά συμφέροντα του Δ, αλλά έχουμε πάντα την ειδική περίπτωση που θέτει η ομάδα Α.

Αλλοτρίωση ηθικών αξιών: προσωρινή ή μόνιμη ;

Εδώ θέτουμε μία ψυχολογική εκτίμηση πάνω στο εάν θα υπάρχει διαφθορά ήθους στον κατά τα άλλα ηθικό Δ.

Εάν υποθέσουμε ότι ο πάντα ηθικός Δ δεχτεί την θέση, μπαίνει σε έναν κύκλο διαφθοράς, αφού πλέον, αφού χρηματίστηκε, είναι πιθανό να κάνει νέες παρανομίες, που θα του διαφημίζονται ως «μηδαμινές» και «λογικές κινήσεις λόγω αδικίας» «για το καλό της εταιρείας» «για το καλό των παιδιών του».

Οπότε, έτσι, πλέον, ο πάντα ηθικός Δ διαφθείρεται, οπότε είναι πολύ πιθανό να δούμε να γίνει κάτι μόνιμο.

Τι είναι το whistleblowing; Είναι η καλύτερη λύση; Μπορεί να αναπτυχθεί στην ελληνική κουλτούρα; Πρέπει να αναπτυχθεί στην ελληνική κουλτούρα;

Το whistleblowing είναι η δημόσια καταγγελία ορισμένων παράνομων δραστηριοτήτων  μιας εταιρείας ή οργανισμού. Ο whistleblower έχει πλήρη νομική κάλυψη εφόσον προβεί σε μια τέτοια ενέργεια (δηλαδή τη δημόσια καταγγελία μιας παρανομίας στα πλαίσια της εταιρείας που υπέπεσε στην αντίληψή του).

Στην περίπτωση που εξετάζουμε, το πρόσωπο Δ θα μπορούσε να καταφύγει σε αυτή τη λύση μιας και συμβαδίζει με τις ηθικές του αξίες. Καταγγέλλοντας δηλαδή την παράνομη πράξη της εταιρείας  εξασφαλίζει τη θέση του μέσα στην εταιρεία αφού δεν επεδίωξε ο ίδιος το χρηματισμό και ούτε τον δέχθηκε. Γνωρίζει ότι αν αποδειχθούν τα λεγόμενα του ενδέχεται να ανελιχθεί στην ιεραρχία της εταιρείας και επιπλέον να κερδίσει ακόμη περισσότερο την εκτίμηση των συναδέλφων του.

Από την άλλη πλευρά η δημοσιοποίηση του παράνομου χρηματισμού από τον Δ ενέχει και κάποιο ρίσκο. Αφενός δεν έχει αποδεικτικά στοιχεία για αυτή την κίνηση της εταιρείας, οπότε  καταγγέλλοντας το συμβάν θα βρεθεί ουσιαστικά απέναντι στο λόγο της ομάδας Α η οποία θα ισχυριστεί σίγουρα το αντίθετο. Σε περίπτωση μάλιστα που οι καταγγελίες του δεν αποδειχθούν νομικά το πιο πιθανό θα είναι να χάσει τη θέση του και ακόμη χειρότερα να μην μπορέσει να εργαστεί σε άλλη εταιρεία, όντας μη αξιόπιστος.

Έστω και αν όμως, όσα ισχυριστεί ο Δ αποδειχθούν αληθινά, το μέλλον του στην εταιρεία θα είναι αβέβαιο. Το πιο αισιόδοξο σενάριο θα είναι ο Δ να διατηρήσει τη θέση του εντός της εταιρείας χωρίς να έχει ελπίδες ανέλιξης αφού η σχέση του με την ομάδα Α θα έχει κλονιστεί από δω και στο εξής. Αυτομάτως ανοίγει ο δρόμος για την Ε να αναλάβει τη θέση του οικονομικού διευθυντή, κάτι που θα αποτελούσε τεράστιο πλήγμα στο γόητρο του Δ.

Η κατάσταση γίνεται ακόμη χειρότερη για τον Δ αφού αποκαλύπτοντας ένα τόσο σπουδαίο μυστικό θα έχει χάσει την αξιοπιστία του στους κόλπους της εταιρείας, με την ομάδα Α να ψάχνει πλέον μια αφορμή για την απομάκρυνσή  του. 

Έχοντας εξετάσει και τις δύο πλευρές ο Δ δεν μπορεί να πάρει ένα τέτοιο ρίσκο στις πλάτες του αφού έχει να σκεφτεί αρχικά τη θέση του στην εταιρεία, η οποία του προσφέρει σίγουρες και ικανοποιητικές απολαβές και μετέπειτα την οικογένεια του αφού εάν προβεί σε αυτήν την ενέργεια θα χάσει και την θέση του στην εταιρεία και τις αντίστοιχες απολαβές, που αποτελούν τον κύριο εισοδηματικό πόρο γι’ αυτόν και την οικογένεια του.

Επειδή η εταιρεία μας είναι ελληνική χρειάζεται να εξετάσουμε την έννοια του whistleblowing σύμφωνα με την ελληνική πραγματικότητα. Στη χώρα μας ο όρος αυτός δεν είναι τόσο διαδεδομένος κατά συνέπεια ούτε και η πρακτική αυτή. Αντιθέτως, το φαινόμενο παράνομων δραστηριοτήτων σε ελληνικές επιχειρήσεις και εταιρείες είναι σε πλήρη άνθιση, έχοντας δημιουργήσει ένα κατεστημένο, το οποίο είναι εξαιρετικά δύσκολο να ανατραπεί. Επομένως με τα σημερινά δεδομένα φαντάζει δύσκολο να αναπτυχθεί αυτή η πρακτική στην Ελλάδα, πόσο μάλλον μεμονωμένα, αφού οι ρίζες αυτού του φαινομένου (των παρανομιών)  είναι αρκετά βαθιές. Αυτή η έννοια μπορεί να υλοποιηθεί μόνο αν γίνουν βαθιές τομές στο υπάρχον σύστημα με καθολικό ξήλωμα των σημερινών αντιλήψεων στον τομέα των επιχειρήσεων.

Κατά τη γνώμη μας, το whistleblowing επιβάλλεται να αναπτυχθεί στην Ελλάδα και να προσαρμοστεί στα διεθνή πρότυπα της επιχειρηματικής δεοντολογίας, διότι μόνο έτσι θα λάβει τέλος το φαινόμενο των παράνομων δραστηριοτήτων στη χώρα μας και της εκμετάλλευσης στον εργασιακό τομέα. Παράλληλα, θα δοθεί το έναυσμα για τη δημιουργία νέων αντιλήψεων και τακτικών στις ελληνικές επιχειρήσεις με το βάρος να εστιάζεται πλέον στη διαφάνεια, τις νόμιμες ενέργειες και την αξιοπιστία τους.

Εν κατακλείδι έχοντας λάβει υπόψη κάθε επιλογή που είχαμε στα χέρια μας όντας στη θέση του Δ καταλήξαμε ότι θα επιλέξουμε την ασφαλή οδό, δηλαδή να αρνηθούμε την προσφορά επιμένοντας, ωστόσο, στην ανάληψη της θέσης του οικονομικού διευθυντή χωρίς να μας δοθούν χρήματα κάτω από το τραπέζι. Θα επισημάνουμε, ιδιαίτερα, το ενδιαφέρον μας για την τύχη της εταιρείας και θα προσπαθήσουμε να πείσουμε την ομάδα Α για την αναγκαιότητα ανάληψης της συγκεκριμένης θέσης από ένα αξιόπιστο άτομο, όπως ο Δ, ο οποίος με όπλο την εμπειρία του και την επαγγελματικότητα του θα ανταποκριθεί πλήρως στις απαιτήσεις της θέσης αυτής. Με αυτό τον τρόπο αποφεύγουμε να γίνουμε δέσμιοι των παράνομων σκοπών της ομάδας Α, μένουμε πιστοί στις ηθικές μας αξίες και πλέον έχουμε ισχυρό λόγο στα σημαντικά θέματα της εταιρείας. Σε περίπτωση, ωστόσο, που η εταιρεία αρνηθεί να μας δώσει τη θέση η πιθανότητα εργασιακής ανέλιξης μηδενίζεται, όμως διατηρούμε το πόστο μας, το οποίο μας εξασφαλίζει ένα σταθερό εισόδημα που είναι απαραίτητο για έναν οικογενειάρχη.   

Ομάδα: "The Revolutionists" 

Γαργαλάκος Νίκος

Κουτσοχρήστος Αλέξανδρος-Ηρακλής

Φιλιππαίος Παναγιώτης

Γαλούνης Βασίλης-Μιχαήλ

Μενιουδάκης Βασίλης